حجاب و عفاف

نوشته شده توسط:علی اکبر علیزاده در موضوع آزاد » حجاب و عفاف | ۲۰ فروردین ۱۳۹۳ - ۲۰:۵۸ | ۰ دیدگاه

حجاب تنها گنجی است که تمام نشدنی ست...

حجاب حفاظی است درمقابل تیرهای زهرآگین چشم نامحرم...

مطالب حجاب و عفاف در ادامه مطلب ....

امام علی(ع) در وصیت خویش به امام حسن(ع) فرمود:با پوشش و حجابی که برای همسرانت قرار می دهی،چشم آنان را از حرام و هوس باز دار چرا که حجاب برای آنان ثبات و آرامش بیشتری به ارمغان می آورد.از خروج بی رویه زنان از منزل جلوگیری کن زیرا مفاسد دارد و اشخاص نامطمئن را در خانه بر آنان وارد نکن.نامه31

زن و مرد گر چه در بسیارى از امور اشتراک دارند لیکن امتیازات ویژه اى نیز دارند. یکى از امتیازات مهم آنان اینست که زن موجودى است ظریف و لطیف و زیبا و محبوب. زن دلبر است و مرد دلداده.

زن جاذب است و مرد مجذوب، مرد دوستدار است و زن دوست داشتنى.

حجاب در قرآن

در قرآن مجید بیش از ده آیه در مورد حجاب و حرمت نگاه به نامحرم وجود دارد. یکی از این آیات، آیه 59 سوره احزاب است:« یا ایهاالنبی قل لازواجک و بناتک و نساءالمومنین یدنین علیهن من جلابیبهن ذلک ادنی ان یعرفن فلا یوذین و کان الله غفورا رحیما» (ای پیامبر، به زنان و دخترانت و نیز به زنان مومنین بگو خود را بپوشانند تا شناخته نشوند و مورد اذیت قرار نگیرند. و خداوند بخشنده مهربان است.) جلاب به معنای یک پوشش سراسری است؛ یعنی زن باید همه اندامش پوشیده باشد تا همچون گلی لطیف از دسترس هوسرانان مصون و محفوظ باشد. در سوره نور آیه 31 نیز مفصلا در مورد حجاب و حرمت نگاه به نامحرمان سخن به میان آمده است.

مفهوم و ابعاد حجاب در قرآن حجاب در لغت به معنای مانع، پرده و پوشش آمده است. استعمال این کلمه، بیش‎تر به معنی پرده است. این کلمه از آن جهت مفهوم پوشش می‎دهد که پرده، وسیله‎ی پوشش است، ولی هر پوششی حجاب نیست؛ بلکه آن پوششی حجاب نامیده می‎شود که از طریق پشت پرده واقع شدن صورت ‎گیرد. حجاب، به معنای پوشش اسلامی بانوان، دارای دو بُعد ایجابی و سلبی است. بُعد ایجابی آن، وجوب پوشش بدن و بُعد سلبی آن، حرام بودن خودنمایی به نامحرم است؛ و این دو بُعد باید در کنار یکدیگر باشد تا حجاب اسلامی محقق شود؛ گاهی ممکن است بُعد اول باشد، ولی بُعد دوم نباشد، در این صورت نمی‎توان گفت که حجاب اسلامی محقق شده است.

اگر به معنای عام، هر نوع پوشش و مانع از وصول به گناه را حجاب بنامیم، حجاب می‎تواند اقسام و انواع متفاوتی داشته باشد. یک نوع آن حجاب ذهنی، فکری و روحی است؛ مثلاً اعتقاد به معارف اسلامی، مانند توحید و نبوت، از مصادیق حجاب ذهنی، فکری و روحی صحیح است که می‎تواند از لغزش‎ها و گناه‎های روحی و فکری، مثل کفر و شرک جلوگیری نماید. علاوه بر این، در قرآن از انواع دیگر حجاب که در رفتار خارجی انسان تجلی می‎کند، نام برده شده است؛ مثل حجاب و پوشش در نگاه که مردان و زنان در مواجهه با نامحرم به آن توصیه شده‎اند. هدف و فلسفه حجاب هدف اصلی تشریع احکام در اسلام، قرب به خداوند است که به وسیله‌ی تزکیه‌ی نفس و تقوا به دست می‎آید: إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ (حجرات؛13) بزرگوار و با افتخارترین شما نزد خدا با تقواترین شماست. -=هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ إِنْ کانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ؛ اوست خدایی که میان عرب امّی (قومی که خواندن و نوشتن هم نمی‎دانستند) پیغمبری بزرگوار از همان قوم برانگیخت، تا بر آنان وحی خدا را تلاوت کند و آنها را (از لوث جهل و اخلاق زشت) پاک سازد و کتاب سماوی و حکمت الهی بیاموزد؛ با آن که پیش از این، همه در ورطه‌ی جهالت و گمراهی بودند.=- از قرآن کریم استفاده می‎شود که هدف از تشریع حکم الهی، وجوب حجاب اسلامی، دست‌یابی به تزکیه‌ی نفس، طهارت، عفت و پاکدامنی است.

آیاتی هم‎چون: قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِکَ أَزْکى لَهُمْ؛ ای رسول ما مردان مؤمن را بگو تا چشم‎ها از نگاه ناروا بپوشند و فروج و اندامشان را محفوظ دارند، که این بر پاکیزگی جسم و جان ایشان اصلح است. حجاب چشم قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ (نور؛30) ای رسول ما به مردان مؤمن بگو تا چشم‎ها را از نگاه ناروا بپوشند. قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ(نور؛31) ای رسول به زنان مؤمن بگو تا چشم‎ها را از نگاه ناروا بپوشند. حجاب در گفتار نوع دیگر حجاب و پوشش قرآنی، حجاب گفتاری زنان در مقابل نامحرم است: فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ(احزاب؛32) پس زنهار نازک و نرم با مردان سخن نگویید؛ مبادا آن که دلش بیمار (هوا و هوس) است به طمع افتد. حجاب رفتاری نوع دیگر حجاب و پوشش قرآنی، حجاب رفتاری زنان در مقابل نامحرم است. به زنان دستور داده شده است به گونه‎ای راه نروند که با نشان دادن زینت‎های خود باعث جلب توجه نامحرم شوند وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ(نور؛31) و آن طور پای به زمین نزنند که خلخال و زیور پنهان پاهایشان معلوم شود. از مجموع مباحث طرح شده به روشنی استفاده می‎شود که مراد از حجاب اسلامی، پوشش و حریم قایل شدن در معاشرت زنان با مردان نامحرم در انحای مختلف رفتار، مثل نحوه‌ی پوشش، نگاه، ‌حرف زدن و راه ‎رفتن است. بنابراین، حجاب و پوشش زن نیز به منزله‌ی یک حاجب و مانع در مقابل افراد نامحرم است که قصد نفوذ و تصرف در حریم ناموس دیگران را دارند.

همین مفهوم منع و امتناع در ریشه‌ی لغوی عفت نیز وجود دارد؛ حجاب و عفت دو واژه‌ی «حجاب» و «عفت» در اصل معنای منع و امتناع مشترک‎اند. تفاوتی که بین منع و بازداری حجاب و عفت است، تفاوت بین ظاهر و باطن است؛ یعنی منع و بازداری در حجاب مربوط به ظاهر است، ولی منع و بازداری در عفت، مربوط به باطن و درون است؛ چون عفت یک حالت درونی است، ولی با توجه به این که تأثیر ظاهر بر باطن و تأثیر باطن بر ظاهر، یکی از ویژگی‌های عمومی انسان است؛ بنابراین، بین حجاب و پوشش ظاهری و عفت و بازداری باطنی انسان، تأثیر و تأثّر متقابل است؛ بدین ترتیب که هرچه حجاب و پوشش ظاهری بیش‌تر و بهتر باشد، این نوع حجاب در تقویت و پرورش روحیه‌ی باطنی و درونی عفت، تأثیر بیش‌تری دارد؛ و بالعکس هر چه عفت درونی و باطنی بیش‌تر باشد باعث حجاب و پوشش ظاهری بیش‌تر و بهتر در مواجهه با نامحرم می‎گردد. حجاب زنان سالمند قرآن مجید به شکل ظریفی به این تأثیر و تأثّر اشاره فرموده است. نخست به زنان سالمند اجازه می‎دهد که بدون قصد تبرّج و خودنمایی، لباس‎های رویی خود، مثل چادر را در مقابل نامحرم بردارند، ولی در نهایت می‎گوید: اگر عفت بورزند، یعنی حتی لباس‎هایی مثل چادر را نیز بر ندارند، بهتر است. وَ الْقَواعِدُ مِنَ النِّساءِ اللاَّتِی لا یَرْجُونَ نِکاحاً فَلَیْسَ عَلَیْهِنَّ جُناحٌ أَنْ یَضَعْنَ ثِیابَهُنَّ غَیْرَ مُتَبَرِّجاتٍ بِزِینَةٍ وَ أَنْ یَسْتَعْفِفْنَ خَیْرٌ لَهُنَّ وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ.(نور؛60) علاوه بر رابطه‌ی قبل، بین پوشش ظاهری و عفت باطنی، رابطه‌ی علامت و صاحب علامت نیز هست؛ به این معنا که مقدار حجاب ظاهری، نشانه‎ای از مرحله‌ی خاصی از عفت باطنی صاحب حجاب است.

البته این مطلب به این معنا نیست که هر زنی که حجاب و پوشش ظاهری داشت، لزوماً از همه‌ی مراتب عفت و پاکدامنی نیز برخوردار است. آیا حجاب مانع همه بزهکاری های اجتماعی است؟ با توجه به همین نکته، پاسخ این اشکال و شبهه‌ی افرادی که برای ناکارآمد جلوه دادن حجاب و پوشش ظاهری، تخلفات بعضی از زنان با حجاب را بهانه قرار می‎دهند آشکار می‎گردد؛ زیرا مشکل این عده از زنان، ضعف در حجاب باطنی و فقدان ایمان و اعتقاد قوی به آثار مثبت حجاب و پوشش ظاهری است و قبلاً گذشت که حجاب اسلامی ابعادی گسترده دارد و یکی از مهم‌ترین و اساسی‏ترین ابعاد آن، حجاب درونی و باطنی و ذهنی است که فرد را در مواجهه با گناه و فساد، از عقاید و ایمان راسخ درونی برخوردار می‌کند؛ و اساساً این حجاب ذهنی و عقیدتی، به منزله‎ی سنگ بنای دیگر حجاب‎ها، از جمله حجاب و پوشش ظاهری است؛ زیرا افکار و عقاید انسان، شکل دهنده‌ی رفتارهای اوست. البته، همان‎گونه که حجاب و پوشش ظاهری، لزوماً به معنای برخورداری از همه‌ی مراتب عفاف نیست، عفاف بدون رعایت پوشش ظاهری نیز قابل تصور نیست.

نمی‎توان زن یا مردی را که عریان یا نیمه عریان در انظار عمومی ظاهر می‎شود عفیف دانست؛ زیرا گفتیم که پوشش ظاهری یکی از علامت‎ها و نشانه‎های عفاف است، و بین مقدار عفاف و حجاب، رابطه‌ی تأثیر و تأثّر متقابل وجود دارد. بعضی نیز رابطه‌ی عفاف و حجاب را از نوع رابطه‌ی ریشه و میوه دانسته‌اند؛ با این تعبیر که حجاب، میوه‌ی عفاف، و عفاف، ریشه‌ی حجاب است. برخی افراد ممکن است حجاب ظاهری داشته باشند، ولی عفاف و طهارت باطنی را در خویش ایجاد نکرده باشند. این حجاب، تنها پوسته‌ و ظاهری است. از سوی دیگر، افرادی ادعای عفاف کرده و با تعابیری، مثل «من قلب پاک دارم، خدا با قلب‌ها کار دارد»، خود را سرگرم می‌کنند؛ چنین انسان‎هایی باید در قاموس اندیشه‌ی خود این نکته‌ی اساسی را بنگارند که درون پاک، بیرونی پاک می‌پروراند و هرگز قلب پاک، موجب بارور شدن میوه‌ی ناپاکِ بی‌حجابی نخواهد شد .

هنگامیکه مرد با زنى ازدواج می کند مى خواهد تمام خوبیها و زیبائیهاى این موجود ظریف را در انحصار خویش ببیند. زنى را دوست دارد که زیبائیها، دلبریها و طنازیها، شوخیها و خوشمزه گیها، و همه چیزش را در انحصار شوهرش قرار دهد و نسبت به مردان بیگانه جداً اجتناب نماید. مرد بسیار غیور است و نمى تواند تحمل کند که مرد بیگانه اى به همسرش نگاه کند یا با او در ارتباط و آمیزش باشد، بگوید و شوخى کند و بخندد و چنین عملى را تجاوز به حق مشروع خویش می داند. و از همسرش انتظار دارد که با رعایت پوشش و حجاب اسلامى و با تقیّد به ضوابط شرعى و قوانین اخلاقى و با حفظ متانت و حجب و حیاء اسلامى شوهرش را در این خواسته مشروع کمک و یارى نماید. هر مرد مؤمن و غیورى چنین خواسته اى را دارد.

اگر همسرش به این وظیفه اسلامى و اجتماعى عمل کرد او نیز با آرامش خاطر زندگى می کند و براى تأمین نیازمندیهاى خانواده اش تلاش می نماید و بر محبتش اضافه می گردد. و همین صفا و محبت سبب می شود که او نیز به زنان بیگانه بى توجه باشد. اما اگر مرد مشاهده کرد که همسرش تقیدى به حجاب و پوشش اسلامى ندارد و زیبائیهایش را در معرض دید مردان بیگانه قرار می دهد و با آنها نیز در ارتباط و تماس است شدیداً ناراحت می شود زیرا حق انحصارى خویش را تضییع شده و در معرض دید دیگران مى بیند. و مسؤولیت این امر را برعهده همسرش مى داند. چنین مردى همواره پریشان خاطر و بدبین است. محبت و صفایش نسبت به خانواده تدریجاً کم می شود. بنابراین صلاح جامعه و بانوان در این است که پوشیده و محجوب باشند و متین و بدون آرایش از منزل خارج شوند و زیبائیهاى خودشان را در معرض دید همگان قرار ندهند. رعایت حجاب یک وظیفه اسلامى است. خدا در قرآن مى فرماید: به زنان مؤمن بگو: از مردان بیگانه چشم بپوشند. و فروج و اندام خویشتن را از نگاه دیگران محفوظ بدارند، و محل زیبائیها و زینتهاى خویش را براى اجانب آشکار نسازند، مگر آنچه را که طبعاً آشکار است (مانند صورت و دستها) و روسریهاى خودشان را بر سینه ها بیندازند (تا خوب پوشیده شود) و زینت و جمالشان را جز براى شوهر و پدر و پدر شوهر و پسران خود و پسران شوهر، و برادران و فرزندان برادر و فرزندان خواهر... آشکار نسازند. آرى رعایت حجاب و پوشش اسلامى از جهات مختلف به نفع بانوان است: 1- بهتر مى توانند مقام و منزلت و ارزش وجودى خودشان را در اجتماع محفوظ بدارند، و خویشتن را از معرض دید چشمهاى بیگانگان نگه دارند. 2-بانوان با رعایت پوشش اسلامى بهتر مى توانند مراتب وفادارى و علاقه خودشان را نسبت به همسرشان به اثبات رسانند و در آرامش و صفا و گرمى خانواده کمک نمایند و از به وجود آمدن بدبینى و اختلافات و مشاجرات جلوگیرى به عمل آورند.

در یک کلام، بهترمى توانند دل شوهر را به دست آورند و جایگاه خویش را تثبیت نمایند. 3-با رعایت حجاب اسلامى جلو چشم چرانیها و لذت جوئیهاى غیر مشروع بصرى مردان بیگانه را می گیرند و بدین وسیله از اختلافات و بدبینی هاى خانواده ها مى کاهند و به استحکام و ثبات و آرامش آنها کمک می نمایند. 4-با رعایت پوشش اسلامى بهترین کمک را به نسل جوان و مردان مجردى که امکان ازدواج ندارند انجام می دهند و از فسادها و انحرافها و ضعف اعصابهاى جوانان که نتائج سوئش در نتیجه عاید خود بانوان خواهد شد جلوگیرى می کنند. 5-اگر همه بانوان حجاب اسلامى را کاملاً رعایت نمایند، هرزنى که همسرش از منزل خارج می شود اطمینان دارد که در برابر بد حجابیهاو طنازیها و خودنمائیهاى زنان کوچه و بازار قرار نمی گیرد-تا دلش راببرند و از محبت و علاقه اش نسبت به خانواده بکاهند. آرى اسلام چون از آفرینش ویژه زن آگاه است و او را یک رکن مهم اجتماع میداند که نسبت به صلاح و فساد جامعه نیز مسؤلیت دارد، از او مى خواهد که در انجام این مسؤلیت بزرگ فداکارى نماید و با رعایت حجاب اسلامى از مفاسد و انحرافهاى اجتماعى جلوگیرى کند و در ثبات و آرامش و عظمت ملت خویش بکوشد. و یقین بداند که در انجام این مسؤولیت بزرگ الهى بهترین پاداش را از خداوند بزرگ دریافت خواهد نمود.

خانم گرامى! اگر به آرامش و ثبات خانواده و اعتماد و اطمینان شوهرت علاقه دارى، اگر به مصالح واقعى جامعه بانوان مى اندیشى، اگر به سلامت روانى جوانان و جلوگیرى از انحراف و لغزش آنان فکر مى کنى، اگر مى خواهى بانوان را از معرض چشم چرانى بیگانگان و فریب دادن و به انحراف کشیدن آنان نجات دهى، و اگر مى خواهى رضایت خدا را جلب کنى و یک مسلمان مؤمن و فداکار باشى، پوشش و حجاب اسلامى را همواره رعایت کن. و زیبائیها و آرایش خودت را در معرض دید بیگانگان قرار نده. گر چه در داخل منزل و با خویشان نزدیک باشد. داخل منزل و خارج آن، در مجالس مهمانى و در خارج فرقى ندارد. برادر شوهر، پسربرادر شوهر، شوهر خواهر شوهر، شوهر خواهر خودت شوهر عمه ات، شوهر خاله ات، پسر عمه ها، پسر دائیها، همه اینها به تو نامحرم هستند واجب است حجاب اسلامى را رعایت کنى گر چه در منزل خودتان یا در مجلس مهمانى باشید. اگر نسبت به اینها حجاب را رعایت نکنى هم مرتکب گناه می شوى هم شوهرت را قلباً ناراحت می کنى. ممکن است شوهرت بر زبان نیاورد ولى یقین داشته باش که ناراحت می شود و به صفا و صمیمیت خانوادگى شما لطمه وارد می گردد. اما نسبت به محارم مانند، پدر شوهر و پدر خودت برادر خودت، فرزندان برادر، فرزندان خواهر، رعایت حجاب لازم نیست. لیکن تذکر این نکته لازم است که بهتر است نسبت به اینها هم تا حدى حریم قائل شوى. و آرایش کرده و با لباسهائى که براى شوهرت مى پوشى، نزد اینها نیز ظاهر نشوى. گر چه شرعا جایز باشد. زیرا اکثر مردها حتى در این موارد ناراحت می شوند، و حفظ اعتماد و آرامش قلبى آنها لازم و مفید است و براى بقاء و ثبات و آرامش خانواده سودمند می باشد